Nəzrin Əhmədova. Məntiqə və hisslərə açılan yol

Riyaziyyat və İnformatika müəllimliyi ixtisasında təhsil alan biri kimi təbii olaraq riyaziyyat və texniki fənlərə daha çox maraq göstərirəm. Ədəbiyyat dərslərində bəzən sıxılıram, çünki bu sahə mənim üçün o qədər də vacib görünmür. Amma zamanla ədəbiyyatın ruhumun ən dərin qatlarına toxunan bir incəsənət olduğunu anlayıram. Ədəbiyyat – sadəcə sözlərin yığımı və ya bir kitab səhifələrində toplanmış cümlələrdən ibarət deyil. O, insanın qəlbinə, ruhuna toxunan, düşüncələri formalaşdıran, həyata fərqli pəncərədən baxmağı öyrədən güclü bir vasitədir. Riyaziyyat və informatika kimi sahələr daha çox məntiq və dəqiqlik üzərində qurulsa da, ədəbiyyat bizə hisslərin, insan duyğularının mürəkkəbliyini öyrədir. Bəzən belə görünür ki, ədəbiyyat mənim ixtisasıma çox uzaqdır, ancaq əslində, o, mənə mükəmməl bir tarazlıq bəxş edir. Ədəbiyyat məntiqə poetik bir cəhət, ruhuma isə dərinlik qatır.

Ədəbiyyat insanı riyazi təfəkkürdən çıxararaq, hissləri ilə düşünməyi, məntiqin sərhədlərini aşmağı öyrədir. Məsələn, bir şairin qələmə aldığı bir misrada bəzən nə qədər dərin məna, nə qədər mürəkkəb düşüncələr gizlənə bilər! Bu cümlələr mənə öyrədir ki, həyat bəzən riyazi düsturlar qədər aydın deyil və insanların hisslərini dərk etmək üçün məntiqdən daha çox empatiya lazımdır.

Ədəbiyyat həm də bizə sözlərin gücünü, ifadənin dərinliyini göstərir. İnformatikada bir kod sətiri nə qədər vacibdirsə, ədəbiyyatda da bir misra bir dünyanı təsvir edə bilər. Riyazi cəhətdən dərin düşüncəyə və problemi təhlil etməyə öyrənmiş beynim, ədəbiyyatda daha incə, incələnə bilən mənalara təsir edir, sözlər arasındakı incə bağlılıqları anlamağa çalışır. Beləcə, ədəbiyyat mənə ruhumun ehtiyac duyduğu incəliyi, dərinliyi bəxş edir və məni tam bir şəxsiyyət kimi yetişdirir.

Hər iki sahə – riyaziyyat və ədəbiyyat – əslində insan düşüncəsinin fərqli tərəflərini əks etdirir. Riyaziyyat necə ki mənə dəqiqlik, təhlil və problem həll etmə bacarıqları verirsə, ədəbiyyat da mənə duyğu və düşüncə zənginliyini, insanları və onların hekayələrini anlamaq qabiliyyətini verir. Bu ikisinin bir araya gəlməsi mənim düşüncəmi həm gücləndirir, həm də dərinləşdirir. Ədəbiyyat həyatın dərinliklərinə açılan bir pəncərədir. O, insan ruhunun incəliklərini, duyğuların rəngarəngliyini təqdim edir. Hər bir hekayə bir səyahət kimidir, içində gəzərkən özümüzü tapırıq.

Riyaziyyat isə məntiqin, dəqiqliyin dili ilə danışır. Riyazi düsturların arxasında sadə görünən rəqəmlərin hekayələri gizlənir. Hər bir riyazi problem bir sirrin açılmasını gözləyir. Bu iki sahə arasında qəribə bir əlaqə var: ədəbiyyatın yaradıcılığı, riyaziyyatın dəqiq hesabatı ilə bir araya gəldikdə, insan düşüncəsini genişləndirir.

Hər bir şairin qələmə aldığı misra, sanki riyaziyyatın gözəl bir teoreminin ifadəsidir. Hisslərin və düşüncələrin harmoniyası, ədəbi əsərlərdə bir araya gəlir. Ədəbiyyat bəzən mənim riyazi düşüncələrimi tamamlayır, duyğularımı daha dərindən anlamağıma kömək edir.

Bu iki dünya – bir tərəfdə ədəbiyyatın sərhəd tanımayan sözləri, digər tərəfdə riyaziyyatın dəqiq düsturları – bir-birini tamamlayaraq, mənim düşüncəmi formalaşdırır. Hər bir cümlə, hər bir düstur içimdə yeni bir dünya yaradır. Beləcə, ədəbiyyat mənə ruhun dərinliklərini, riyaziyyat isə düşüncənin sərhədlərini kəşf etməyə imkan tanıyır. O, bizə yalnız bilik vermir, həyatın hər incə detalını hiss etdirir. Dünyanın sərt reallıqları arasında ədəbiyyat bizə bir pəncərə açır, o pəncərədən baxdıqda isə dünya daha parlaq, daha mənalı görünür. Bir müəllim, bir elm adamı üçün belə ədəbiyyat bu mənəvi zənginliyi təmin edir. Riyaziyyat və informatika qaydalara, məntiqə əsaslanır. Ancaq ədəbiyyat bizə sərhədsiz düşünməyi, yaradıcı olmağı öyrədir. O, bir sətirlik şeirdə, ya da bir hekayənin içində insanın qəlbinə gedən yolları göstərir. Həyatda hər şeyi rəqəmlərə bölmək mümkün olmadığı kimi ədəbiyyat da həyatın rəqəmsiz tərəflərini kəşf etməyə çağırır.

Ədəbiyyat bizə sadəcə keçmişi və gələcəyi yox, insanın özünü də tanımaq imkanı verir. Oxuduğumuz hər sətir, hər söz qəlbimizə bir toxunuşdur, bizi daha həssas, daha dərin düşüncələrə yönəldir. Elm insanın beynini işıqlandırdığı halda, ədəbiyyat ruhunu qidalandırır, onu yaşamağa təşviq edir.

Həyatın məntiqə sığmayan tərəfləri var, məhz ədəbiyyat bu məntiqdən kənar dünyaları açır. Bir müəllim kimi, şagirdlərinə yalnız elm öyrətmək kifayət etməz, onları həyatın gözəlliklərini də anlamağa yönəltmək lazımdır. Ədəbiyyat bizə bu gözəlliyi tanıdır, empatiya hissini inkişaf etdirir və insanın daxili dünyasını zənginləşdirir.

Ədəbiyyat sadəcə sözlər yığını deyil, hər söz bir dünyadır. Hər şeir bir duyğu, hər hekayə bir ömürdür. Bu dünyaya addım atdıqca biz yalnız özümüzü deyil, başqalarını da kəşf edirik. Və məhz bu kəşf bizi daha anlayışlı, daha mərhəmətli və daha yaradıcı edir. Ədəbiyyat elmin sərtliyindən uzaq, yumşaq və təsirli bir dünyadır. O, insanı düşündürən, sevdirən və hətta bəzən dəyişdirən gücə malikdir. Ədəbiyyat bizə yalnız bilik yox, ruhun dərinliklərinə yol göstərir. Elm və texnologiyanın işığında belə, ədəbiyyatın verdiyi mənəvi zənginlik həyatımızı tamamlayan bir incidir.

Müəllif hüquqları qorunur. Materialdan istifadə zamanı istinad etmək vacibdir.

Bir cavab yazın

Sizin e-poçt ünvanınız dərc edilməyəcəkdir. Gərəkli sahələr * ilə işarələnmişdir

Next Post

Qulu Ağsəs. Görsən üşüyürsən, yandır özünü!

Görsən ki, qaranlıq çökür aləmə, Görsən ki, axşamdı… fikir eləmə. Bir uçuq yuxudu gecənin boyu Nə qədər imkan var rahatlan, uyu… Qəflətən bir çağa salar hay-həşir Səhər – körpəsidi doğan Günəşin. Onu ovutmağa tələsər hamı, Beləcə, salarlar yenə axşamı. Təzədən qaramat basar dünyanı, Hanı doğan Günəş? körpəsi hanı? … Görsən […]